Τη συζήτηση σχετικά με τις αλλαγές στους δημοσιονομικούς κανόνες, μετά την τεράστια αύξηση του δημόσιου χρέους κατά τη διάρκεια της πανδημίας, καθώς και για την ενθάρρυνση των δαπανών που χρειάζονται για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής θα αρχίσουν οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ, οι οποίοι θα συνεδριάζουν την Παρασκευή.
Στις πιθανές επιλογές περιλαμβάνονται η εξαίρεση των «πράσινων» επενδύσεων από τους υπολογισμούς των ορίων για το έλλειμμα και το χρέος και η προσωρινή αναστολή των σημερινών κανόνων για το χρέος, σύμφωνα με εισηγήσεις ενόψει της συνεδρίασης.
«Η πρόκληση τα ερχόμενα χρόνια θα είναι να μειωθούν τα ελλείμματα και παράλληλα να αυξηθούν οι πράσινες επενδύσεις για την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων της ΕΕ όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών αερίων ή οι όποιες άλλες επενδύσεις», αναφέρει έγγραφο της Σλοβενίας, η οποία έχει την προεδρία της ΕΕ το τρέχον εξάμηνο και θα φιλοξενήσει τους υπουργούς Οικονομικών.
«Το χρονοδιάγραμμα για την εξάλειψη των υπερβολικών ελλειμμάτων και την επίτευξη διαρθρωτικής ισορροπίας θα πρέπει να εξεταστεί προσεκτικά καθώς είναι πολύ σημαντικό να μην εμποδιστεί η ανάπτυξη από δημοσιονομικούς περιορισμούς», αναφέρει η σλοβενική προεδρία.
Οι δημοσιονομικοί κανόνες της ΕΕ, που καθιερώθηκαν το 1997 και έχουν αναθεωρηθεί τρεις φορές έκτοτε, προβλέπουν ότι το κρατικό έλλειμμα δεν πρέπει να υπερβαίνει το 3% του ΑΕΠ και το χρέος το 60% του ΑΕΠ.
Οι κανόνες ανεστάλησαν το 2020 λόγω της πανδημίας αλλά αναμένεται να ισχύσουν και πάλι από το 2023, ενώ οι αλλαγές μπορεί να γίνουν νωρίτερα για να προσαρμοστούν οι κανόνες στις νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ΕΕ.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι 19 χώρες της Ευρωζώνης θα έχουν δημοσιονομικό έλλειμμα 8% του ΑΕΠ φέτος από 7,2% πέρυσι, ενώ το δημόσιο χρέος τους αναμένεται να φθάσει στο 102,4% του ΑΕΠ, με τις διαφορές να είναι μεγάλες μεταξύ των χωρών.
«Υπάρχουν σημαντικές επενδυτικές ανάγκες που θα είναι πολύ δύσκολο να καλυφθούν με το σημερινό δημοσιονομικό πλαίσιο. Τα προηγούμενα επεισόδια δημοσιονομικής προσαρμογής οδήγησαν σε μεγάλες μειώσεις των δημόσιων επενδύσεων, ενώ τώρα υπάρχει ανάγκη για μεγάλη αύξησή τους», σύμφωνα με το Bruegel. «Ένας “πράσινος χρυσός κανόνας” – δηλαδή η εξαίρεση των καθαρών πράσινων επενδύσεων από τους δημοσιονομικούς δείκτες που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση της συμμόρφωσης στους δημοσιονομικούς κανόνες – είναι η πιο υποσχόμενη επιλογή για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα αυτό», σημείωσε.
Ορισμένοι αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι οι κανόνες αφορούν στο παρελθόν, όταν το χρέος ήταν σχετικά χαμηλό και τα επιτόκια σχετικά υψηλά, ενώ σήμερα το χρέος είναι υψηλό και τα επιτόκια πολύ χαμηλά ή αρνητικά, κάτι που κάνει το υψηλό χρέος πιο βιώσιμο.
Ένα άλλο μειονέκτημα των κανόνων είναι ότι δεν προβλέπουν ειδικό χειρισμό των δημόσιων επενδύσεων σε μία περίοδο που οι χώρες της ΕΕ ξεκινούν ένα μεγάλο μετασχηματισμό των οικονομιών τους με στόχο μηδενικές εκπομπές ρύπων έως το 2050. Η επαναφορά των ελλειμμάτων στο 3% και του χρέους στο 60% θα συνιστούσε μεγάλο πρόβλημα και θα μπορούσε να ανακόψει την ανάκαμψη, ανέφεραν άλλοι αξιωματούχοι.
Το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, που θα χρηματοδοτήσει την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση καθώς και δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη όλων των χωρών της ΕΕ έως το 2026, θα βοηθήσει στην αντιστάθμιση της όποιας σχεδιαζόμενης δημοσιονομικής προσαρμογής, τόνισε το Bruegel, προσθέτοντας ότι θα πρέπει και οι δημοσιονομικοί κανόνες να εφαρμοστούν με τη μέγιστη ευελιξία.
Το ινστιτούτο προτείνει στην ΕΕ να ξεχάσει τον κανόνα που προβλέπει ότι κάθε χώρα πρέπει να μειώνει το δημόσιο χρέος της που υπερβαίνει το 60% του ΑΕΠ κατά το ένα εικοστό κάθε χρόνο, επειδή είναι μη ρεαλιστικός όταν τα επίπεδα του χρέους είναι τόσο υψηλά. «Ενας πολύ ταχύς ρυθμός δημοσιονομικής προσαρμογής, όπως μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2007 και τις κρίσεις του ευρώ που ακολούθησαν, μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη δυνητική παραγωγή και να προκαλέσει νέα ύφεση και για τον λόγο αυτό πρέπει να αποφευχθεί», σημείωσε.
Οι συζητήσεις για τις αλλαγές των κανόνων θα είναι πιθανόν δύσκολες και θα κρατήσουν και για μεγάλο διάστημα του 2022.
