Πέντε σημαντικές αλλαγές στη συμπλήρωση και υποβολή της δήλωσης στοιχείων ακινήτων Ε9 επέρχονται φέτος με νομοθετικές ρυθμίσεις και αποφάσεις του υπουργείου Οικονομικών και της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ). Η προθεσμία για την ηλεκτρονική υποβολή του εντύπου του έτους 2023, η οποία πρέπει να τηρηθεί από όσους φορολογουμένους είχαν, κατά τη διάρκεια του 2022, μεταβολές στην ακίνητη περιουσία τους, μετατέθηκε 12 ημέρες αργότερα από την 31η Μαρτίου 2023, που προβλέπει η ισχύουσα νομοθεσία. Ο τύπος και το περιεχόμενο του εντύπου Ε9 του έτους 2023 άλλαξε με την προσθήκη τριών νέων κωδικών για την υποβοήθηση ορισμένων κατηγοριών φορολογουμένων στην ορθή δήλωση των στοιχείων των ακινήτων τους.
Τέλος, η προθεσμία για την ηλεκτρονική υποβολή του εντύπου Ε9 από όσους θέλουν να διορθώσουν λανθασμένα στοιχεία στην υφιστάμενη ακίνητη περιουσία τους, με αποτέλεσμα να μειωθεί ή να αυξηθεί το ύψος του οφειλόμενου ΕΝΦΙΑ, διαφοροποιήθηκε από την προθεσμία για τη δήλωση των μεταβολών και μετατέθηκε για την 30ή Ιουνίου 2023.
Αναλυτικά, οι αλλαγές στη διαδικασία ηλεκτρονικής συμπλήρωσης και υποβολής του Ε9 του 2023 είναι οι εξής:
- Παράταση έως 12 Απριλίου
Με απόφαση του υφυπουργού Οικονομικών, Απόστολου Βεσυρόπουλου, που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη στην «Εφημερίδα της Κυβερνήσεως», προβλέπεται η παράταση της προθεσμίας υποβολής του εντύπου Ε9 για το έτος 2023. Η προθεσμία, η οποία έληγε κανονικά στις 31 Μαρτίου 2023, παρατάθηκε για 12 ακόμη ημέρες, μέχρι τις 12-4-2023. Υπόχρεοι να υποβάλουν μέχρι τις 12-4-2023 αρχική ή τροποποιητική δήλωση Ε9 για το έτος 2023 είναι όσοι φορολογούμενοι απέκτησαν κατά τη διάρκεια του 2022 εμπράγματα δικαιώματα ή ποσοστά συνιδιοκτησίας σε ακίνητα, είτε με αγορά είτε με δωρεά-γονική παροχή είτε με κληρονομιά, όσοι μεταβίβασαν ακίνητα με πώληση, δωρεά ή γονική παροχή και όσοι είχαν άλλου είδους μεταβολές, όπως για παράδειγμα αύξηση του αριθμού των τετραγωνικών μέτρων των κύριων ή και των βοηθητικών χώρων των κτισμάτων τους εξαιτίας της αποκάλυψης ξεχασμένων τετραγωνικών.
Επίσης, το Ε9 του 2023 μπορούν να το υποβάλουν μέχρι τις 12 Απριλίου και όσοι φορολογούμενοι διαπίστωσαν λάθη στην αποτύπωση των στοιχείων της ακίνητης περιουσίας τους στο ηλεκτρονικό αρχείο των δηλώσεων Ε9 της ΑΑΔΕ και θέλουν να τα διορθώσουν άμεσα, διότι αν τα αφήσουν, θα «φουσκώσουν» το λογαριασμό του φετινού ΕΝΦΙΑ, τα εκκαθαριστικά του οποίου θα εκδοθούν στο τέλος Απριλίου ή στις αρχές Μαΐου. Η υποβολή τροποποιητικής δήλωσης Ε9 στις περιπτώσεις αυτές δεν είναι μεν υποχρεωτικό να γίνει μέχρι τις 12-4-2023, αλλά είναι αναγκαίο, προκειμένου να διορθωθούν εγκαίρως τα συγκεκριμένα λάθη και να αποφευχθούν άδικες υπερχρεώσεις με τα εκκαθαριστικά του ΕΝΦΙΑ για το τρέχον έτος που θα εκδοθούν λίγες εβδομάδες αργότερα.
- Το ΑΦΜ για την επικαρπία
Οσοι υποβάλουν από δω και στο εξής το Ε9 για να δηλώσουν ότι κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους απέκτησαν την ψιλή κυριότητα ακινήτου (με προοπτική μελλοντικής συνένωσης με την επικαρπία, ώστε να αποκτηθεί η πλήρης κυριότητα) πρέπει να συμπληρώσουν και τον ΑΦΜ του επικαρπωτή. Ειδικότερα, με απόφαση του διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, Γιώργου Πιτσιλή, προστίθεται μια νέα στήλη, η οποία βρίσκεται σε τρία σημεία στο έντυπο:
α) δίπλα από τις στήλες του Πίνακα 1 στις οποίες δηλώνονται ποσοστά συνιδιοκτησίας και έτος γέννησης επικαρπωτή για κτίσματα,
β) δίπλα από τις στήλες του Πίνακα 1 στις οποίες δηλώνονται ποσοστά συνιδιοκτησίας και έτος γέννησης επικαρπωτή για οικόπεδα,
γ) δίπλα από τις στήλες του Πίνακα 2 στις οποίες δηλώνονται ποσοστά συνιδιοκτησίας και έτος γέννησης επικαρπωτή για γήπεδα (αγροτεμάχια, βοσκοτόπους κ.λπ.).
Στη νέα αυτή στήλη πρέπει να αναγράφεται, για κάθε ακίνητο που κατέχεται με ψιλή κυριότητα, ο ΑΦΜ του επικαρπωτή.
Στόχος της προσθήκης αυτής της νέας στήλης, η διευκόλυνση των φορολογουμένων που αποκτούν την πλήρη κυριότητα ακινήτων λόγω συνένωσης της ψιλής κυριότητας με την επικαρπία.
Η υποχρέωση δήλωσης του ΑΦΜ του επικαρπωτή ισχύει για δηλώσεις Ε9 που υποβάλλονται από τις 23 Μαρτίου 2023 και μετά.
- Ακίνητα για επενδύσεις
Κατά την αναγραφή στη δήλωση στοιχείων ακινήτων δικαιωμάτων επί οικοπέδου ή γηπέδου τα οποία βρίσκονται εντός Ειδικών Σχεδίων Χωρικής Ανάπτυξης Δημοσίων Ακινήτων του ν. 3986/2011 ή εντός Σχεδίου Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης του ν. 4062/2012 μέχρι τη μεταβίβασή τους από το φορέα της επένδυσης προς τρίτους συμπληρώνονται επιπλέον στοιχεία για την ένταξή τους στο αντίστοιχο ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς. Ειδικότερα, εάν πρόκειται για οικόπεδο, στη στήλη 32 «ΕΙΔΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ» του Πίνακα 1 της δήλωσης στοιχείων ακινήτων (Ε9) πρέπει να συμπληρωθεί ο κωδικός αριθμός 9, ενώ εάν πρόκειται για γήπεδο, στη στήλη 26 «ΕΙΔΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ» του Πίνακα 2 της δήλωσης στοιχείων ακινήτων (Ε9) πρέπει να συμπληρωθεί ο κωδικός αριθμός 5.
- Μειωμένος ΕΝΦΙΑ για ημιτελή ακίνητα
Οι φορολογούμενοι που απέκτησαν από κατασκευαστικές-οικοδομικές επιχειρήσεις κτίσματα σε ανεγειρόμενες οικοδομές τα οποία θα κατασκευαστούν μελλοντικά ή είναι ημιτελή μπορούν να δηλώνουν την κανονική κατάσταση των ακινήτων αυτών την 1η Ιανουαρίου κάθε έτους και να υπόκεινται στον αντίστοιχο μειωμένο ΕΝΦΙΑ σε σχέση με τα αποπερατωμένα κτίσματα.
Ειδικότερα, με την απόφαση του διοικητή της ΑΑΔΕ, με την οποία επικαιροποιείται ο τύπος και το περιεχόμενο του εντύπου Ε9 για το έτος 2023 και τα επόμενα, προβλέπεται η προσθήκη ενός νέου κωδικού με τον οποίο θα δηλώνονται πλέον τα μελλοντικά ή μη αποπερατωμένα κτίσματα ανεγειρόμενης οικοδομής που μεταβιβάζονται από κατασκευαστή. Ο νέος κωδικός ισχύει για δηλώσεις έτους 2023 και μετά. Οι φορολογούμενοι που είχαν την 1η-1-2023 εμπράγματα δικαιώματα σε μη αποπερατωμένα ή μελλοντικά κτίσματα μπορούν να υποβάλουν τροποποιητική δήλωση Ε9 μέχρι τις 12-4-2023, ώστε η αξία των κτισμάτων αυτών να υπολογισθεί ορθά και ο ΕΝΦΙΑ του 2023 να υπολογιστεί για τα ακίνητα αυτά μειωμένος κατά 60%, όπως προβλέπει η ήδη ισχύουσα νομοθεσία.
Ειδικότερα, από δω και στο εξής, κατά την αναγραφή στη δήλωση στοιχείων ακινήτων Ε9 δικαιώματος επί κτίσματος, μελλοντικού ή μη αποπερατωμένου, ανεγειρόμενης οικοδομής σε οποιοδήποτε στάδιο:
α) Εφόσον η μεταβίβαση έχει γίνει από κατασκευαστή, ο οποίος έχει υποχρέωση να το αποπερατώσει με βάση τον τίτλο κτήσης, στη στήλη 10 «ΕΙΔΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ» του Πίνακα 1 της δήλωσης στοιχείων ακινήτων (Ε9) πρέπει να συμπληρώνεται ο κωδικός αριθμός 89 – «Κτίσμα μελλοντικό ή μη αποπερατωμένο που έχει αποκτηθεί από κατασκευαστή».
β) Εφόσον κατά την 1η Ιανουαρίου του έτους φορολογίας (π.χ. του έτους 2023) δεν έχουν ξεκινήσει οι εργασίες κατασκευής του κτίσματος (μελλοντικό κτίσμα), στη στήλη 9 «ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΑΚΙΝΗΤΟΥ» του Πίνακα 1 της δήλωσης στοιχείων ακινήτων Ε9 πρέπει να συμπληρωθεί ο κωδικός αριθμός που αναφέρεται σε οικόπεδο και στη στήλη 10 «ΕΙΔΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ» του Πίνακα 1 πρέπει να συμπληρωθεί ο κωδικός αριθμός 89.
γ) Από την κατασκευή του σκελετού του κτίσματος και μέχρι και το αντίστοιχο στάδιο αποπεράτωσης ανά κατηγορία ακινήτου (μη αποπερατωμένο κτίσμα), εφόσον το ακίνητο δεν έχει ποτέ ηλεκτροδοτηθεί ή ηλεκτροδοτείται με εργοταξιακό ρεύμα και είναι κενό, πρέπει να συμπληρωθούν αθροιστικά οι ενδείξεις:
– στη στήλη 10 «ΕΙΔΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ» του Πίνακα 1 πρέπει να αναγραφεί ο κωδικός αριθμός 89,
– στη στήλη 30 «ΤΟ ΑΚΙΝΗΤΟ ΕΙΝΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΔΟΤΟΥΜΕΝΟ» του Πίνακα 1 πρέπει να αναγράφεται η ένδειξη ΟΧΙ για τα μη ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα ή, αν αναγραφεί η ένδειξη ΝΑΙ, πρέπει να συμπληρωθεί ο αριθμός της εργοταξιακής παροχής ηλεκτρικού ρεύματος και
– στη στήλη 32 «ΕΙΔΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ» του Πίνακα 1 πρέπει να συμπληρωθεί ο κωδικός αριθμός 8 «Κενό κτίσμα».
- Τροποποίηση στοιχείων έως 30 Ιουνίου
Στο πολυνομοσχέδιο που ψηφίστηκε στις 23 Μαρτίου στη Βουλή, προστέθηκε διάταξη με την οποία δίνεται η δυνατότητα τροποποίησης των στοιχείων δηλώσεων Ε9 έτους 2023 έως τις 30-6-2023.
Συγκεκριμένα, στην παράγραφο 3 του άρθρου 6 του ν. 4223/2013, προστέθηκε εδάφιο που προβλέπει τα εξής:
«Ειδικά για το έτος 2023, ο φορολογούμενος μπορεί να τροποποιήσει τα στοιχεία των ακινήτων του που περιλαμβάνονται στη δήλωση του εντύπου Ε9 εμπρόθεσμα μέχρι και την 30ή Ιουνίου 2023 και να καταβάλει το φόρο σε ισόποσες μηνιαίες δόσεις όχι μικρότερες των δέκα (10) ευρώ μέχρι και την 29η Φεβρουαρίου 2024».
Η προθεσμία της 30ής-6-2023 ισχύει για όσους θα διαπιστώσουν εκ των υστέρων, μετά την έκδοση των εκκαθαριστικών σημειωμάτων του ΕΝΦΙΑ του 2023, λάθη ή παραλείψεις στις δηλώσεις Ε9 για τα στοιχεία των ακινήτων που κατείχαν την 1η-1-2023, που είχαν ως συνέπεια να πληρώσουν παραπάνω ΕΝΦΙΑ από αυτόν που τούς αναλογεί. Οι φορολογούμενοι αυτοί έχουν πλέον χρονικό περιθώριο μέχρι τις 30-6-2023 να υποβάλουν εμπρόθεσμα τροποποιητικές δηλώσεις Ε9 για το 2023, για να διορθώσουν την εικόνα της ακίνητης περιουσίας τους και να πετύχουν εκ των υστέρων μείωση του ΕΝΦΙΑ του 2023. Ακόμη κι αν η μείωση του ΕΝΦΙΑ που θα προκύψει εκ των υστέρων είναι μεγαλύτερη των 300 ευρώ, δεν θα απαιτηθεί έλεγχος με προσέλευση στη ΔΟΥ για κατάθεση δικαιολογητικών, καθώς η υποχρέωση αυτή καταργήθηκε με το φορολογικό πολυνομοσχέδιο που ψηφίστηκε πρόσφατα από τη Βουλή.
Το ίδιο χρονικό περιθώριο της 30ής-6-2023 ισχύει και για όσους φορολογουμένους οφείλουν να δηλώσουν ορθά την ακίνητη περιουσία τους προχωρώντας σε διορθώσεις λαθών ή παραλείψεων από τις οποίες θα προκύψει αύξηση του ΕΝΦΙΑ του 2023. Ο επιπλέον ΕΝΦΙΑ που θα προκύψει, στην περίπτωση αυτή, θα μπορεί να εξοφληθεί σε μηνιαίες δόσεις έως και τον Φεβρουάριο του 2024.
