Μέχρι και το τέλος του μήνα το υπ. Οικονομικών θα αποφασίσει πώς θα συνεχιστεί τον Μάιο η στήριξη για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, απέναντι στις συνεχείς ανατιμήσεις των καυσίμων, του ρεύματος και των τροφίμων. Εχοντας διαθέσει έως τώρα περίπου 4 δισ. ευρώ για μέτρα στήριξης, το υπ. Οικονομικών θα περιμένει μέχρι και τις αρχές του επόμενου μήνα για να σχεδιάσει τις επόμενες κινήσεις του για την αντιμετώπιση της ακρίβειας στην αγορά.
Εκτός απροόπτου ο Μάιος αναμένεται ότι θα είναι μήνας βοηθητικός κυρίως για δύο λόγους: Ο πρώτος είναι ότι οι κλιματικές συνθήκες θα έχουν βελτιωθεί αρκετά στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας. Συνεπώς, οι ανάγκες για θέρμανση θα βαίνουν μειούμενες. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι μέσα στον Μάιο θα κληθούν οι υπουργοί Οικονομικών να πάρουν τις αποφάσεις τους σχετικά με την κοινή δράση σε επίπεδο Ε.Ε., απέναντι στις συνεχείς ανατιμήσεις καυσίμων, ρεύματος και τροφίμων.
Ως καταλύτες αποφάσεων αναμένεται να δράσουν οι εαρινές προβλέψεις της Κομισιόν για το σύνολο της Ε.Ε. και για κάθε κράτος ξεχωριστά για το 2022 και το 2023. Ανεπίσημα κύκλοι από τις Βρυξέλλες τονίζουν ότι όσο συνεχίζεται ο πόλεμος οι ζημιές θα μεγαλώνουν. Οι ίδιες πηγές εξηγούσαν ότι η επιβράδυνση που θα έχει η οικονομία της Ε.Ε. λόγω κυρίως των αυξημένων τιμών φυσικού αερίου και ηλεκτρικού ρεύματος θα αυξηθεί από το 1% που υπολογιζόταν τον προηγούμενο μήνα στο 1,2%-1,5%, με τη νέα εκτίμηση να θέλει οικονομική μεγέθυνση για φέτος στην περιοχή του 3% ενώ ο πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ αναμένεται ότι θα ξεπεράσει το 5%.
Με αυτά τα δεδομένα, οι υπουργοί Οικονομικών θα συνεδριάσουν στις 23 του επόμενου μήνα. Οι συνθήκες πιέζουν να εγκαταλείψουν την αναβλητική τους συμπεριφορά και να πάρουν αποφάσεις για να αντιμετωπίσουν την ακρίβεια. Ο φραγμός που θα συζητηθεί θα αφορά στις τιμές των καυσίμων και όχι τόσο στα χρήματα με τα οποία θα στηρίξουν οι αρχές κάθε χώρας την οικονομία τους. Η Ελλάδα έχει ήδη προτείνει την επιβολή πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου που εισέρχεται στην Ευρώπη και την αποσύνδεση της τιμής του η
λεκτρικού ρεύματος από την τιμή του φυσικού αερίου. Οι δύο αυτές προτάσεις υποστηρίζονται από ένα μεγάλο αριθμό κρατών-μελών.
Σε πρώτη φάση με βάση εκτιμήσεις του υπ. Οικονομνικών θεωρούν ως μια πολύ πιθανή εξέλιξη την παράταση της δημοσιονομικής ευελιξίας (η οποία ισχύει μέχρι το τέλος του 2022) και το 2023, σε μια προσπάθεια να υπάρχουν περιθώρια σε κάθε κράτος να στηρίξει την οικονομία του.
Υπό εξέταση
Παράλληλα με τη διαδικασία λήψης αποφάσεων στις Βρυξέλλες, το υπ. Οικονομικών και τα υπόλοιπα συναρμόδια υπουργεία «χτίζουν» αυτόν τον καιρό τη γραμμή άμυνας κατά των επιπτώσεων των ανατιμήσεων. Στην κατεύθυνση αυτή, εξετάζονται μέτρα όπως:
1 Η επανάληψη της επιδότησης του πετρελαίου κίνησης -ισχύει μόνο για τον Απρίλιο- και για τον Μάιο. Η επανάληψη της επιδότησης του ντίζελ κατά 12 λεπτά το λίτρο είναι πιο πιθανή από όλα τα υπόλοιπα μέτρα στήριξης καθώς μπορεί να βοηθήσει και στη συγκράτηση των τιμών.
2 Η επανάληψη της επιδότησης όλων των καυσίμων κίνησης και το τρίτο τρίμηνο του χρόνου. Ως γνωστόν, η επιδότηση σε βενζίνη, πετρέλαιο κίνησης, υγραέριο και φυσικό αέριο, αν και αφορά συγκεκριμένη ποσότητα καυσίμου, ισχύει για ένα τρίμηνο. Μετά την υποχώρηση της ζήτησης καυσίμων για θέρμανση από τον επόμενο θα υπάρχει μόνο η πίεση από τις τιμές των υγρών καυσίμων. Σε μια επιχείρηση μετριασμού της επιβάρυνσης, μπορεί να δοθεί άλλο ένα επίδομα καυσίμων, από τον Ιούλιο μέχρι και τον Σεπτέμβριο.
3 Το επίδομα των 200 ευρώ στους οικονομικά ασθενέστερους είναι βέβαιο ότι θα επαναληφθεί τουλάχιστον άλλη μία φορά μέσα στο 2022. Το ίδιο και το επίδομα των 200 ευρώ στους οδηγούς ταξί το οποίο θα δοθεί τουλάχιστον άλλη μία φορά μέσα στο 2022.
4 Η μείωση των συντελεστών ΦΠΑ σε σειρά από βασικά είδη διατροφής. Το μέτρο που προαναγγέλλεται και στη συνέχεια απορρίπτεται από τα στελέχη του οικονομικού επιτελείου είναι κυριολεκτικά… δίκοπο μαχαίρι. Στην τελευταία του εκδοχή θέλει τη μείωση των συντελεστών ΦΠΑ σε ψωμί, γάλα και κρέας από το 13% που είναι σήμερα στον υπερμειωμένο συντελεστή του 6% για ένα διάστημα. Το εγχείρημα είναι πολύπλοκο καθώς μόνο τα συγκεκριμένα τρία είδη προϊόντων διατίθενται σε πάρα πολλές παραλλαγές, συνεπώς η μείωση του ΦΠΑ θα πρέπει να επηρεάσει όλες τις παραλλαγές του ίδιου προϊόντος. Παρά την έντονη φημολογία, πηγές του υπ. Οικονομικών τόνιζαν ότι η εφαρμογή μειωμένου ΦΠΑ στα τρόφιμα θα είναι η ύστατη καταφυγή.
5 Μεγαλύτερες επιδοτήσεις τιμολογίων. Επίσης, λόγω χαμηλότερης κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου, το υπ. Ενέργειας -σε συνεργασία με το υπ. Οικονομικών- θα μπορεί να αυξήσει τις επιδοτήσεις τιμολογίων που ξεκίνησαν από τον περασμένο Νοέμβριο. Μάλιστα, σχεδιάζεται από τον επόμενο μήνα να δοθεί ακόμη μεγαλύτερη αύξηση στις επιδοτήσεις των επιχειρήσεων σε μια προσπάθεια συγκράτησης και των τιμών λιανικής.
Στα μέτρα στήριξης θα μπορούσε να ενταχθεί και η παράταση του χαμηλού καθεστώτος ΦΠΑ για εστίαση, τουρισμό, μεταφορές, θέατρα και σινεμά η οποία λήγει στο τέλος Ιουνίου μέχρι και το τέλος του χρόνου με επιπλέον κόστος από 250 έως και 270 εκατ. ευρώ. Ενα νέο θέμα που έχει πέσει στο τραπέζι είναι το θέμα των αυξήσεων των ενοικίων κατοικιών σε ύψος που καθιστούν απαγορευτική την αναζήτηση στέγης. Από το υπ. Οικονομικών ξεκαθαρίζουν ότι δεν υπάρχει σκέψη για οριζόντια μέτρα ανάλογα με αυτά που εφαρμόστηκαν στην πανδημία. Ωστόσο, αναζητούνται λύσεις για τους οικονομικά ευάλωτους και τους χαμηλοσυνταξιούχους.
«ΚΟΚΚΙΝΗ ΓΡΑΜΜΗ» τα δημοσιονομικά όρια
Από το υπ. Οικονομικών επαναλαμβάνουν συνεχώς ότι δεν μπορούν να λάβουν μέτρα στήριξης τα οποία θα επιδεινώσουν τη δημοσιονομική εικόνα της χώρας σε ένα τόσο κρίσιμο χρονικό σημείο. Αρμόδια πηγή του υπ. Οικονομικών τόνιζε ότι με το Σύμφωνο Σταθερότητας υπό σιωπηρή διαπραγμάτευση εντός της Ε.Ε. θα πρέπει η Ελλάδα να συνεχίσει να ασκεί συνετή δημοσιονομική πολιτική. Τούτο όχι τόσο για να μην ξεπεραστούν τα όρια αλλά για να μη μεταστρέψουν τη στάση τους προς την Ελλάδα οι αγορές. Σε μια περίοδο κατά την οποία η Ελλάδα διεκδικεί την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, μια στάση των αγορών ανάλογη αυτής του 2009-2010 θα ήταν καταστροφική.
Επιπλέον, θα ακύρωνε οριστικά τα σχέδια της κυβέρνησης για κατάργηση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης για όλους και μόνιμη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 3%. Η μονιμοποίηση των δύο αυτών μέτρων θα απαιτούσε μόνιμους επιπλέον πόρους από τον προϋπολογισμό ύψους περίπου 2 δισ. ευρώ. Συνεπώς, εκτός από τις αγορές, ρόλο στις φετινές αποφάσεις θα παίξουν και οι σχεδιασμοί της κυβέρνησης για μια χρονιά όπως το 2023, η οποία θα είναι και εκλογική.
