Ο χρόνος «πάγωσε» στο Δίστομο την 10η Ιουνίου του 1944. Οι Ναζί διέπραξαν ένα από τα πιο αποτρόπαια εγκλήματα στην σύγχρονη παγκόσμια ιστορία.
Τα γεγονότα που εκτυλίχτηκαν στο Δίστομο στις 10 Ιουνίου του 1944 έχουν ως εξής: Περίπου 20 Γερμανοί στρατιώτες, ντυμένοι με ρούχα κρατουμένων, κατευθύνθηκαν προς την Αράχωβα με δύο ελληνικά φορτηγά, ενώ πίσω τους ακολουθούσαν – σε αρκετή απόσταση – γερμανικά αυτοκίνητα με πάνοπλους στρατιώτες. Με αυτό το τέχνασμα οι Γερμανοί επεδίωκαν να βρεθούν αντιμέτωποι με αντάρτες, που θα νόμιζαν εσφαλμένα ότι επρόκειτο για μεταφορά Ελλήνων αιχμαλώτων.
Τα πέντε στρατιωτικά φορτηγά γεμάτα φαντάρους που ακολουθούν, ενώνονται στην πορεία με γερμανική φάλαγγα εξήντα αυτοκινήτων με πάνοπλους στρατιώτες. Το κομβόι, έχοντας στη μέση τα επιταγμένα φορτηγά σκορπίζει τρόμο στο διάβα του, παίρνοντας ομήρους διαβάτες, δολοφονώντας ανύποπτους βοσκούς και αμαξάδες.
Στο Δίστομο ενώθηκε με άλλη γερμανική ομάδα που είχε ξεκινήσει από την Άμφισσα και προχώρησαν προς το Στείρι. Οι κάτοικοι έλαβαν εντολή να μην απομακρυνθούν από το χωριό, μέχρι την επιστροφή των γερμανικών δυνάμεων.
Στη θέση Καταβόθρα οι Γερμανοί δέχθηκαν επίθεση από αντάρτες του ΕΛΑΣ. Μετά από σύντομη, αλλά σφοδρή μάχη, αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν, αφήνοντας στο πεδίο της μάχης 15 νεκρούς και άλλους τόσους τραυματίες. Οι γερμανικές απώλειες ανήλθαν σε 6 νεκρούς και 15 τραυματίες.
Οι κάτοικοι του Δίστομου είναι έντρομοι βλέποντας τους Γερμανούς επιστέφοντας να εκτελούν 12 ομήρους και τρεις κατοίκους στο Δημοτικό σχολείο. Λίγο πριν την σύγκρουση οι Γερμανοί είχαν βρεθεί και πάλι στο Δίστομο όπου και ρώτησαν εάν οι κάτοικοι έχουν γνώση για τις θέσεις των ανταρτών. Πήραν αρνητική απάντηση, ζήτησαν προμήθειες και έφυγαν. Η επιστροφή τους τώρα, ήταν διαφορετική…
Η διαταγή που έφθασε από τη Λαμία και τον ταγματάρχη Ρίκερτ ήταν: «Να μην μείνει τίποτε όρθιο». Και δεν άφησαν ούτε όρθιο ούτε ζωντανό. Με πιστόλια, πολυβόλα, χειροβομβίδες και φωτιά ισοπέδωσαν το χωριό! Εκτελέσεις, βιασμοί, σφαγιασμοί, εμπρησμοί. Δεν σταμάτησαν ούτε μπροστά σε βρέφη ή σε μικρά παιδιά. Οι κάτοικοι που διασώθηκαν περιέγραφαν εικόνες ασύλληπτης αγριότητας κι απανθρωπιάς. Λέγεται – και έχει κατατεθεί στις μετέπειτα ανακρίσεις για Εγκλήματα Πολέμου – ότι Γερμανός στρατιώτης προσπάθησε να βιάσει έγκυο και όταν εκείνη του αντιστάθηκε τις έσχισε την κοιλιά με την ξιφολόγχη και πέταξε το έμβρυο στα πόδια της! Τα εγκλήματα των Ναζί δεν είχαν τέλος. Καταγράφηκαν 228 νεκροί εκ των οποίων 117 γυναίκες, 111 άντρες και ανάμεσά τους και 53 παιδιά κάτω των 16 χρόνων ενώ από την εκδικητική μανία των εκτελεστών δεν γλιτώνουν ούτε τα ζώα της περιοχής.
Η πρωτοφανής θηριωδία έγινε αμέσως γνωστή μέσω του BBC στο εξωτερικό και προκάλεσε την κατακραυγή της διεθνούς κοινής γνώμης. Η Γερμανική Διοίκηση της Αθήνας επέρριψε την ευθύνη αποκλειστικά στους κατοίκους του Διστόμου, επειδή, όπως ανέφερε σε ανακοίνωσή της, δεν συμμορφώθηκαν με τις στρατιωτικές εντολές.
Μετά την αποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα, το Ελληνικό Γραφείο Εγκληματιών Πολέμου μπόρεσε να ανακαλύψει τον υπεύθυνο της Σφαγής, Χανς Ζάμπελ, ο οποίος είχε καταφύγει στο Παρίσι και είχε συλληφθεί. Οι γαλλικές αρχές τον παρέδωσαν στις ελληνικές, οι οποίες τον προφυλάκισαν.
Τον Αύγουστο του 1949 ομολόγησε την έκταση των γερμανικών θηριωδιών στο Δίστομο, αλλά δικαιολογήθηκε ότι εκτελούσε διαταγές ανωτέρων του. Κατά τη διάρκεια της προφυλάκισής του, ο Ζάμπελ εκδόθηκε προσωρινά στη Δυτική Γερμανία για άλλη υπόθεση, αλλά δεν επέστρεψε ποτέ στην Ελλάδα για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες των πράξεών του.
