«Η 9χρονη παρά τα όσα έλεγαν οι γονείς βίωσε έντονα την απώλεια της Μ.» κατέθεσε στη δίκη της κατηγορούμενης μητέρας η ψυχολόγος Δέσποινα Σαββόγλου, η οποία έλαβε εντολή από την ανακρίτρια που χειρίστηκε την υπόθεση να ερμηνεύσει τις ζωγραφιές του παιδιού.
Η ψυχολόγος, ειδικευμένη σε παιδιά και εφήβους κατέθεσε την αντίληψη που σχημάτισε τόσο για τα συναισθήματα της 9χρονης όπως εκφραζόταν από τις ζωγραφιές της μετά την απώλεια κυρίως της Μ., αλλά και της Ί. , όσο και για στοιχεία της προσωπικότητας των δύο γονιών με τους οποίους έκανε συνεντεύξεις.
Η δικαστική πραγματογνώμονας είπε πως η οικογένεια ουσιαστικά δεν βίωσε το πένθος από την απώλεια των δύο παιδιών, κάτι που φαίνεται να επηρέασε και την πρωτότοκη κόρη τους. Όπως ανέφερε η μάρτυρας για την 9χρονη: «Δεν υπήρχε επεξεργασία των θανάτων. Δεν υπήρχε χώρος να μιληθεί αυτό. Φοβήθηκε; Αγχώθηκε; “Καμία αναφορά δεν έκανε” είπαν και οι δυο γονείς. Βέβαια αυτό ήταν απόλυτα συνδεδεμένο με την απουσία επεξεργασίας του πένθους από τους ίδιους τους γονείς».
Η ψυχολόγος, όμως, περιέγραψε μία εντελώς διαφορετική εικόνα της 9χρονης που της μετέφερε η νηπιαγωγός για τον χρόνο μετά την απώλεια της Μ. «Μου περιέγραψε ένα παιδί που βίωνε την απώλεια της αδελφής της έντονα, ζητούσε από τη δασκάλα να της κρατά το χέρι, της έλεγε για την αδελφή της, την αναζητούσε το απόγευμα στα τηλέφωνα. Γιατί να αναζητά ένα παιδί μια μητρική φιγούρα, ενώ υπάρχει η μαμά και ο μπαμπάς στο σπίτι… Την έπαιρνε για να βρει ανακούφιση στα συναισθήματα που είχε» είπε η ψυχολόγος και συνέχισε:
«Μου μεταφέρθηκε από τον διευθυντή, ότι η 9χρονη ένιωθε την ανάγκη να κάνει του κάνει παρέα γιατί “ήταν μόνος του στα διαλείμματα”… όταν τα παιδάκια θέλουν να βγουν έξω να παίξουν. Αυτό λέγεται προβολή. Η ίδια ένιωθε μοναξιά και σκεφτόταν ότι έτσι θα νιώθει ο διευθυντής της και ήθελε να του κάνει παρέα» σημείωσε χαρακτηριστικά.
«Η μάρτυρας ανέφερε πως οι γονείς της 9χρονης της είπαν πως πήγαν το παιδί στο γραφείο τελετών για να “αποχαιρετήσει” τις αδελφές της», χαρακτηρίζοντας αυτή την διαδικασία «σκληρή ακόμη και για έναν ενήλικα».
Με βάση μία ζωγραφιά της 9χρονης όπου η Μ. απεικονίζεται σαν αγγελάκι, η κυρία Σαββόγλου είπε πως συζητώντας με τη μητέρα, η κατηγορουμένη της είπε πως την ζωγραφιά την είχε κάνει για χάρη της, για την γιορτή της μητέρας «ενώ υπήρχε πένθος μόλις ενός μήνα» τόνισε η ψυχολόγος. Όπως είπε η μάρτυρας, ο πατέρας τής είπε πως κάποια ψυχολόγος είχε συμβουλεύσει την μητέρα να λέει στο παιδί ότι η Μ. και η Ί. έγιναν αγγελάκια να την προστατεύσουν. «Αυτό μου έκανε εντύπωση να δόθηκε ως συμβουλή από συνάδελφο. Υπάρχει αντιστροφή ρόλων εδώ. Οι γονείς είναι η ασπίδα, όχι ένα νεκρό παιδί… Όταν ένα παιδί ζωγραφίζει την οικογένεια του και ζωγραφίζει την αδελφούλα της που δεν ήταν εν ζωή, είναι μια λογική σκέψη να πει κανείς ότι προσπαθούσε να βρει ένα τρόπο να εκφράσει τη θλίψη της».
Πρόεδρος: Είπατε για διεργασία πένθους, ποια είναι;
Μάρτυρας: Δεν είναι όλες οι διαδικασίες ετικέτες που θα τις κολλήσουμε σε όλους. Όμως όταν υπάρχουν παιδιά… Και οι δυο γονείς μετέφεραν τον τρόπο που το παιδί αποχαιρέτησε τις αδελφές της. Αυτό ήταν ιδιαίτερα κακό. Επισκέφτηκε τις αδελφές της στα γραφεία τελετών. Αυτό θα ήταν σκληρό και για ενήλικα! Από τους δυο γονείς αυτό που περιγράφηκε ήταν ουσιαστικά η προσπάθεια να αντικατασταθεί αυτό που χάθηκε και όχι να βιωθεί. Όμως η πρώτη διαδικασία έναρξης του πένθους είναι να βιωθεί. Αν οι γονείς πάνε κατευθείαν σε αντικατάσταση δε μπαίνουμε καν στην είσοδο της επεξεργασίας του πένθους.
Πρόεδρος: Η κατηγορούμενη πώς σας περιέγραψε την καθημερινότητα με την 9χρονη;
Μάρτυρας: Μου έκανε εντύπωση ότι δεν υπήρχε χώρος για κάθε παιδί ξεχωριστά. Προσπαθούσαν να συνδυάσουν τις ανάγκες για όλα ενώ υπήρχε ηλικιακή διαφορά. Μου έκανε εντύπωση το πρόγραμμα των παιδιών. Ο πατέρας ήταν αρκετά απών γιατί δούλευε και φάνηκε να έχει τυφλή εμπιστοσύνη στη σύζυγο του και της είχε αναθέσει την καθημερινή επιμέλεια των παιδιών. Το πρόγραμμα των παιδιών ήταν πολύ απαιτητικό. Το πρωί σχολείο, ένα διάλειμμα μεσημεριανό και μετά δραστηριότητες σε κέντρο δημιουργικής απασχόλησης μέχρι τις 8 το βράδυ. Σε τόσο μικρές ηλικίες το παιδί δεν έχει λίγο χρόνο να σταθεί. Μου είπε ότι προτιμούσε να πηγαίνουν κάπου που θα μαθαίνουν πράγματα από το να είναι με ένα τάμπλετ. Της εξήγησα ότι στο χέρι μας είναι τι θα δώσουμε στα παιδιά στο σπίτι. Επίσης μου έκανε εντύπωση η φράση της “θέλω τα παιδιά μου να είναι στρατιωτάκια, να έχουν όρια”. Όμως το όριο πρέπει να μπαίνει με βάση και τις ανάγκες των παιδιών, όχι μόνο των γονιών.
Πρόεδρος: Πώς σας περιέγραψε τη σχέση της με τη 9χρονη;
Μάρτυρας: Μου την περιέγραψε ως το αγαπημένο παιδί του πατέρα, γεγονός που της άρεσε. Όμως όλες οι περιγραφές δεν ήταν αυτόνομες, ήταν για όλη την οικογένεια. Όλες οι ερωτήσεις κατέληγαν σε εκείνη ή τη σχέση με το σύζυγο της.
Κατά την ψυχολόγο, η 34χρονη αδυνατούσε να συγκεντρωθεί στα μωρά της εξαιτίας των προσωπικών ζητημάτων με τον σύζυγό της. «…Της ήταν δύσκολο να συγκεντρωθεί στα μωρά της γιατί ήταν συγκεντρωμένη στο σύζυγο της και την πρώην κοπέλα του. Ανέφερε ότι ήταν αναστατωμένη και της κόπηκε το γάλα γιατί ενοχλούσαν τον άντρα της κάποιες πρώην σχέσεις του, τις οποίες υποτιμούσε».
Η μάρτυρας κατέθεσε πως στη συνάντηση που είχαν στη φυλακή, η ίδια η μητέρα αναφέρθηκε στους παππούδες της και στον στραγγαλισμό τής γιαγιάς της από τον παππού της. «Μας ενδιαφέρει ο τρόπος της αφήγησης γιατί αποτυπώνει και τον δικό του τρόπο σκέψης. Περιέγραψε έναν στραγγαλισμό με έναν τρόπο αρκετά ιδιαίτερο. Τον συνέδεσε με τα τρυφερά συναισθήματα του παππού προς τη γιαγιά και την αγωνία του ότι θα τον εγκαταλείψει. Το συναίσθημα της εγκατάλειψης υπάρχει γενικά στα λόγια της. Περιέγραφε τον πνιγμό με τρυφερά λόγια. Στη συνέχεια της αφήγησης της τελικά τον συγχώρεσε γιατί έτσι της μεταφέρθηκε από τους παππούδες. Κρατούσε έξω ένα κομμάτι της εξωτερικής πραγματικότητας: Ο πατέρας της έμεινε ορφανός από μητέρα και χωρίς πατρική φροντίδα αφού μπήκε στη φυλακή ο πατέρας του. Αυτός ο τρόπος λειτουργίας της επηρέασε και τον τρόπο που μεγάλωσε τα παιδιά της» ανέφερε.
Για τις συναντήσεις με την κατηγορουμένη στην φυλακή η μάρτυρας τόνισε πως αυτό που αποκόμισε ήταν συναίσθημα αδικίας που είχε κυριεύσει την 34χρονη. «Μου μίλησε για αδικία που την έπνιγε επειδή ήταν άδικα στη φυλακή. Μου είπε επίσης ότι δεν πρόλαβε να βιώσει το πένθος για την Ί. και τη Τζ. Μου είπε ότι νιώθει μόνη, ότι πνίγεται από το δίκιο. Αναφέρθηκε σε δημοσιογράφους και εκπομπές που προβάλλουν την υπόθεση της και η ίδια κλεισμένη δεν μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό της και τα παιδιά της».
Πρόεδρος: Έχετε ακούσει το σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου;
Μάρτυρας: Ναι. Ο γονέας χρησιμοποιεί το παιδί και του δημιουργεί ένα σύμπτωμα, ψευδές και κατασκευασμένο ώστε να λάβει νοσοκομειακή περίθαλψη. Ο γονέας θέλει ο ίδιος περίθαλψη και δεν μπορεί να τη λάβει.
Δημήτρης Γεωργακόπουλος (Συνήγορος Υποστήριξης Κατηγορίας): Θεωρείτε ότι είναι διαταραχή που μπορεί να διαγνωστεί σε άνθρωπο που ξέρει ότι εξετάζεται για αυτό το θέμα; Μπορεί η κατηγορούμενη να εξεταστεί σε αυτό το στάδιο γι αυτό το θέμα;
Μάρτυρας: Μέσα από αυτές τις διαδικασίες υπάρχει μια επιρροή. Σίγουρα δυσκολεύει πολύ να γίνει τέτοια διάγνωση εκ των υστέρων γιατί πρόκειται και για μια κατασκευή. Μπορεί να γίνει με διάγνωση ευρύτερη, άλλου τύπου ίσως.
Δημήτρης Γεωργακόπουλος: Είχε εκδηλώσει κάποιο φόβο η Τζ. ότι κάτι έρχεται και επικοινωνούσε με τις ζωγραφιές; Γιατί αυτό ρωτούσε η ανακρίτρια.
Μάρτυρας: Ο φόβος είναι μέρος του πένθους. Την απασχολούσε ο θάνατος των αδελφών της. Επίσης ξέρουμε ότι οι γονείς θεωρούσαν ότι δεν την απασχολούσε.
Δημήτρης Γεωργακόπουλος: Έχει αποτυπωθεί ότι το παιδί φοβόταν το θάνατο;
Μάρτυρας: Μπορεί, αλλά δε μπορώ να το πω με βεβαιότητα. Έβαζε τον εαυτό της πολύ κοντά στις αδελφές της. Όταν υπάρχει αιφνίδιος θάνατος αδελφού σε μικρές ηλικίες τα παιδιά τείνουν να βάζουν και τον εαυτό τους στη θέση του παιδιού που χάνεται. Αλλά ως υπόθεση το συζητάμε γιατί στη Τζ. δε μπορεί να διαπιστωθεί με βεβαιότητα.
Εισαγγελέας: Από τις συνεδρίες με τους γονείς καταλάβατε αν τον ρόλο τους τον είχαν συνειδητοποιήσει;
Μάρτυρας: Δεν ένιωσα πως υπήρχε διαλεκτική για τις ανάγκες των παιδιών τους
Εισαγγελέας: Τον ρόλο της μάνας τον αντιλήφθηκε ποτέ η κατηγορουμένη;
Μάρτυρας: Θα πω ναι, αλλά με ένα δικό της τρόπο. Την ενδιέφερε το ζευγάρι και η σχέση μεταξύ τους. Η εγκυμοσύνη της Ί. προγραμματίστηκε ως δεύτερη ευκαιρία στο γάμο τους.
Εισαγγελέας: Είχε το συναίσθημα να πενθήσει;
Μάρτυρας: Έχει τον δικό της τρόπο και μηχανισμούς να σκέφτεται και να νιώθει πράγματα για όσα συμβαίνουν. Είναι μηχανισμοί που δεν διευκολύνουν τον ρόλο της ως μητέρα έτσι ώστε να φροντίσει με ένα καλό τρόπο τα παιδιά για να καλυφθούν. Κάποιες ψυχικές διεργασίες δεν την έχουν διευκολύνει. Θεωρώ ότι δεν ήταν τυχαία η πρόταση μου για περαιτέρω εξέταση από ειδικούς. Και η ίδια πρέπει να φροντιστεί.
Εισαγγελέας: Σε τι να φροντιστεί;
Μάρτυρας: Όλοι χρειαζόμαστε φροντίδα σε δύσκολες καταστάσεις.
Στο δικαστήριο κατέθεσε και ο νοσηλευτής Νίκος Γκότσης, ο οποίος είπε πως η κατηγορουμένης, μία μέρα πριν τον θάνατο της 9χρονης στις 29 Ιανουαρίου 2022 τον είχε ρωτήσει αν στο “Αγλαΐα Κυριακού” υπήρχαν κάμερες.
«Στις 28/1 το πρωί, μπήκα στο θάλαμο και πήρα πίεση στην 9χρονη. Ήταν φυσιολογική με βάση την ηλικία. Δέχθηκα από την μητέρα ερώτηση εάν η κλινική έχει κάμερες. Μου φάνηκε περίεργο, στις κλινικές δεν υπάρχουν κάμερες, υπάρχουν προσωπικά δεδομένα. Αυτό ήταν. Στη συνέχεια βγήκα από το θάλαμο. Την επόμενη δεν είχα βάρδια» είπε ο μάρτυρας.
Πρόεδρος: Γιατί να είναι περίεργο να ρωτήσει η μητέρα για τις κάμερες;
Μάρτυρας: Είναι δημόσιο νοσοκομείο γιατί να με ρωτάει εάν υπάρχουν κάμερες.
Πρόεδρος: Για εσάς ήταν αυτονόητο ότι δεν υπάρχουν;
Μάρτυρας: Ναι.
Υπεράσπιση: Είχε γίνει γνωστό ότι υπήρχε περιστατικό κλοπής; Είχε γίνει φασαρία;
Μάρτυρας: Απλά αναφέρθηκε και έγιναν οι απαραίτητες ενέργειες.
