Η ακριβής τοποθεσία αυτού που πιστεύεται ότι είναι το πρώτο αγγλικό οχυρό σκλάβων στην Αφρική μπορεί να έχει βρεθεί.
Με προσοχή, ο αρχαιολόγος Christopher DeCorse απλώνει τα σπάνια αντικείμενα σε ένα αυτοσχέδιο τραπέζι δίπλα στο σημείο της ανασκαφής.
Ένας πυριτόλιθος (που χρησιμοποιείται σε παλιομοδίτικα όπλα), πίπες καπνού, σπασμένα κεραμικά και το σαγόνι μιας κατσίκας είναι προσεκτικά τοποθετημένα. Αυτά τα πεταμένα θραύσματα, που ξεθάφτηκαν μέσα από αιώνες συμπιεσμένου χώματος, προσφέρουν στοιχεία για ένα χαμένο παρελθόν.
«Όποιος αρχαιολόγος λέει ότι δεν ενθουσιάζεται όταν βρίσκει κάτι, δεν είναι απόλυτα ειλικρινής», λέει με πλατύ χαμόγελο ο καθηγητής από το Πανεπιστήμιο των Συρακουσών των ΗΠΑ.
Τα απομεινάρια αυτά υποδεικνύουν την ύπαρξη «του πρώτου αγγλικού φυλακίου που ιδρύθηκε οπουδήποτε στην Αφρική», υποστηρίζει.
Ο αρχαιολόγος στέκεται στα ερείπια του Φρουρίου Άμστερνταμ, μιλώντας πάνω από τον άνεμο και τη βοή των κυμάτων του Ατλαντικού Ωκεανού που χτυπούν την ακτογραμμή της Γκάνας.
Σύμφωνα με το BBC, στο εσωτερικό αυτού του φρουρίου υπάρχουν αυτά που πιστεύεται ότι είναι τα λείψανα ενός παλαιότερου φρουρίου – του Kormantine – που είχε χαθεί από καιρό κάτω από τη γη.
Η ομάδα του καθηγητή χτενίζει μεθοδικά διακριτά στρώματα χώματος και πέτρας με βούρτσες και μυστριά με μαλακές τρίχες. Το διαταραγμένο χώμα που απομακρύνεται από τα χαρακώματα κοσκινίζεται προσεκτικά.
Ένα στέγαστρο προστατεύει την ομάδα και τον χώρο από τις καιρικές συνθήκες και παρά τον έντονο ήλιο και την περιστασιακή βροχή, το έργο των αρχαιολόγων συνεχίζεται.
Οι αρχαίοι χάρτες είχαν αναφερθεί σε ένα φρούριο Kormantine στην περιοχή αυτή, σαφώς σχετιζόμενο με το όνομα της κοντινής πόλης, Kormantse. Επιπλέον, μια άλλη εκδοχή του ονόματος, Coromantee, δόθηκε σε ορισμένους από τους σκλάβους στην Καραϊβική που πιστεύεται ότι μεταφέρθηκαν από αυτό το μέρος και αργότερα έγιναν γνωστοί για τις εξεγέρσεις των σκλάβων.
Αλλά το πού ακριβώς βρισκόταν το φρούριο παρέμενε ένα θέμα εικασιών, οι οποίες ίσως τώρα να έχουν λάβει τέλος.
Χρονολογούμενο τον 17ο αιώνα, το οχυρό Kormantine βρισκόταν στην ακτή του Ατλαντικού ακριβώς την εποχή που οι Ευρωπαίοι άρχισαν να μετατοπίζουν το ενδιαφέρον τους από το εμπόριο χρυσού στο εμπόριο ανθρώπων.
Ήταν μια κομβική στιγμή στην ιστορία της εμπλοκής τους στην Αφρική που θα είχε βαθιά επίδραση στην ήπειρο.
Η ανακάλυψη από την ομάδα των αρχαιολόγων μπορεί να ρίξει φως στη ζωή αυτών των πρώτων εμπόρων και στο τι έκαναν, καθώς και σε εκείνους που πουλήθηκαν και στον αντίκτυπο στην κοινότητα γύρω τους.
Οι παράκτιες ψαροχώρες της Γκάνας, γνωστές για τις πολύχρωμες βάρκες τους και τις μελωδίες που τραγουδούν οι ψαράδες, παραμένουν σημαδεμένες από ένα παρελθόν ευρωπαϊκής εκμετάλλευσης και ανθρώπινης σκληρότητας.
Τα οχυρά των σκλάβων που βρίσκονται διάσπαρτα κατά μήκος της λεγόμενης Χρυσής Ακτής αποτελούν μια υπενθύμιση αυτού του παρελθόντος.
Εκατοντάδες χιλιάδες πέρασαν από αυτά πριν μεταφερθούν υπό φρικτές συνθήκες στη θάλασσα.
Το φρούριο Kormantine – που χτίστηκε από τους Άγγλους το 1631 – ήταν ένα από τα πρώτα μέρη απ’ όπου ξεκίνησε αυτό το ταξίδι.
Ξεκίνησε τη ζωή του ως εμπορικός σταθμός για χρυσό και άλλα είδη όπως ελεφαντόδοντο.
Το δουλεμπόριο ξεκίνησε από εκεί μόλις το 1663, όταν ο βασιλιάς Κάρολος Β’ παραχώρησε καταστατικό χάρτη στην Εταιρεία Βασιλικών Τυχοδιωκτών της Αγγλίας της England Trading στην Αφρική (μετέπειτα Βασιλική Αφρικανική Εταιρεία). Της έδωσε μονοπωλιακά δικαιώματα για το εμπόριο ανθρώπων.
Έμεινε στα χέρια των Άγγλων μόνο για άλλα δύο χρόνια προτού το καταλάβουν οι Ολλανδοί, αλλά το φρούριο Kormantine έπαιξε καθοριστικό ρόλο στα αρχικά στάδια του δουλεμπορίου.
Χρησίμευε ως αποθήκη για τα εμπορεύματα που χρησιμοποιούνταν για την αγορά σκλάβων. Ήταν επίσης ένα σύντομο σημείο κράτησης για εκείνους που είχαν απαχθεί σε διάφορα μέρη της Δυτικής Αφρικής πριν μεταφερθούν στην Καραϊβική για να εργαστούν σε φυτείες για την ανάπτυξη της οικονομίας της ζάχαρης.
«Δεν έχουμε τόσες πολλές λεπτομέρειες για το πώς ακριβώς έμοιαζαν αυτά τα πρώιμα φυλάκια του δουλεμπορίου, πράγμα που είναι ένα από τα πράγματα που κάνουν την αποκάλυψη των θεμελίων του Φορτ Κορμαντίν ενδιαφέρουσα», λέει ο καθηγητής DeCorse.
Μετά την κατάληψη του φρουρίου, οι Ολλανδοί έχτισαν το Φρούριο Άμστερνταμ στην ίδια τοποθεσία, γι’ αυτό και η ακριβής θέση του δεν μπορούσε να εντοπιστεί, ιδίως αφότου έγινε αναγνωρισμένο Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, από τα Ηνωμένα Έθνη, γεγονός που καθιστά την ανασκαφή δύσκολη.
Αλλά οι αρχικές ανασκαφές το 2019 μέσα και κοντά στο Fort Amsterdam, οι οποίες έφεραν στο φως κάποια αντικείμενα των αρχών του 17ου αιώνα, υπέδειξαν πού θα μπορούσε να βρίσκεται.
Οι αρχαιολόγοι επέστρεψαν νωρίτερα φέτος και άρχισαν περαιτέρω έρευνες.
Στην αρχή υπήρξε κάποια απογοήτευση, καθώς ξεκίνησαν βρίσκοντας πολλά πλαστικά αντικείμενα που πρέπει να έχουν πέσει πιο πρόσφατα. Αλλά στη συνέχεια ο Νιγηριανός μεταπτυχιακός φοιτητής Omokolade Omigbule ανακάλυψε μια πέτρα που ο καθηγητής DeCorse αναγνώρισε ως μέρος μιας μεγαλύτερης δομής.
«Ήταν συγκλονιστικό, να βλέπεις από πρώτο χέρι τα απομεινάρια, τα ίχνη ενός πραγματικού κτιρίου που βυθίστηκε κάτω από ένα νέο φρούριο», λέει ο φοιτητής από το Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια.
«Βλέποντας από πρώτο χέρι τα αποτυπώματα αυτών των εξωτερικών δυνάμεων στην Αφρική και συμμετέχοντας σε μια τέτοια ανασκαφή, γυρίζω μερικές εκατοντάδες χρόνια πίσω, νιώθω σαν να ήμουν εκεί».
Καθώς οι ανασκαφές συνεχίστηκαν, αποκάλυψαν έναν τοίχο μήκους έξι μέτρων (20 ποδών), έναν στύλο πόρτας, θεμέλια και ένα σύστημα αποχέτευσης από κόκκινα τούβλα.
Όλα αυτά υποδεικνύουν μια αγγλική παρουσία που προϋπήρχε του Ολλανδικού Φρουρίου.
Επιστρέφοντας στην έκθεση των τεχνουργημάτων σε τακτοποιημένες σακούλες με φερμουάρ, ο καθηγητής DeCorse επισημαίνει τον σκουριασμένο πυριτόλιθο, ο οποίος, όπως λέει, ήταν σε χρήση στην Αγγλία στις αρχές του 17ου αιώνα.
Οι πίπες με τα μικρά κύπελλα όπου τοποθετούνταν ο καπνός «είναι επίσης πολύ χαρακτηριστικές της εποχής για την οποία μιλάμε εδώ», λέει ο καθηγητής, προσθέτοντας ότι με την πάροδο του χρόνου τα κύπελλα έγιναν μεγαλύτερα καθώς ο καπνός έγινε φθηνότερος και πιο εύκολα διαθέσιμος.
Προλαβαίνοντας το ερώτημα γιατί το σαγόνι μιας κατσίκας είναι σημαντικό, ο καθηγητής DeCorse ισχυρίζεται ότι είναι απόδειξη του πώς οι Άγγλοι κάτοικοι μπορεί να εξημέρωσαν τα τοπικά ζώα ως εναλλακτική πηγή πρωτεΐνης, παρά το γεγονός ότι βρίσκονταν σε μια ακτογραμμή όπου υπήρχαν ψάρια σε αφθονία.
Η αρχαιολογία είναι επίπονη δουλειά. Κάθε θραύσμα του παρελθόντος που φέρνει στο φως πρέπει να εξετάζεται και να ερμηνεύεται.
Αλλά κατά κάποιο τρόπο, η σκληρή δουλειά μόλις άρχισε. Οι αρχαιολόγοι θα περάσουν τα επόμενα τρία χρόνια προσπαθώντας να αναδείξουν το εύρος του Φρουρίου Kormantine – την αρχιτεκτονική, την εμφάνιση και την αίσθηση – που με τη σειρά τους θα αποκαλύψουν την πραγματική του σημασία.
Πηγή: BBC
