Ιράκ: Η λίμνη Sawa, κάποτε πλούσιος υδροβιότοπος, μετατρέπεται χρόνο με τον χρόνο σε ένα «ξερό πηγάδι»

Η ανθρώπινη δραστηριότητα και η κλιματική αλλαγή έχουν μετατρέψει την λίμνη Sawa στο Ιράκ, έναν κάποτε πλούσιο υδροβιότοπο, σε μια άγονη ερημιά με σωρούς αλατιού.

Η λίμνη περιστοιχίζεται από εγκαταλελειμμένα ξενοδοχεία και άλλες τουριστικές εγκαταστάσεις, που την δεκαετία του ’90 άκμαζαν ακόμη. Η Sawa τότε ήταν πολύ δημοφιλής σε νεόνυμφους και οικογένειες με παιδιά, που επισκέπτονταν την τοποθεσία για να κάνουν μπάνιο και πικνίκ.

Όντας κάποτε ένας ενδιάμεσος σταθμός για τα αποδημητικά πτηνά, η λίμνη Sawa υπήρξε το σπίτι πολλών απειλούμενων ειδών, όπως ο ανατολικός αυτοκρατορικός αετός.

Όμως σήμερα, η λίμνη κοντά στην πόλη Samawa, νότια της πρωτεύουσας Βαγδάτης, είναι εντελώς στεγνή. Οι όχθεις της είναι γεμάτες πλαστικά μπουκάλια και από την λιγοστή βλάστηση της περιοχής – κυρίως χαμηλούς θάμνους – κρέμονται σακούλες με σκουπίδια.

«Φέτος, για πρώτη φορά, η λίμνη εξαφανίστηκε», λέει ο περιβαλλοντικός ακτιβιστής Χουσάν Σουμπί. «Τα προηγούμενα χρόνια, η υδάτινη επιφάνεια απλώς μειωνόταν κατά τις ξηρές περιόδους».

Σήμερα, στο σημείο έχει απομείνει μόνο μια μικρή λιμνούλα, που μοιάζει περισσότερο σαν μια τρύπα στο αμμώδες, γεμάτο αλάτι έδαφος. Μέσα στην λιμνούλα κολυμπούν ακόμη λίγα ψάρια.

Η λίμνη, αρχικής έκτασης πέντε τετραγωνικών χιλιομέτρων στεγνώνει από το 2014, λέει ο Γιουσέφ Τζαμπάρ, επικεφαλής του τμήματος περιβάλλοντος της επαρχίας Muthana.

Οι αιτίες είναι «η κλιματική αλλαγή και η άνοδος της θερμοκρασίας», εξηγεί. «Η Muthana είναι μια έρημη επαρχία που υποφέρει από ξηρασία και έλλειψη βροχοπτώσεων».

1.000 παράνομα πηγάδια

Κυβερνητική δήλωση που εκδόθηκε την περασμένη εβδομάδα επισήμανε επίσης «περισσότερα από 1.000 πηγάδια που έχουν σκαφτεί παράνομα» στην περιοχή για γεωργικούς σκοπούς.

Επιπλέον, τα κοντινά εργοστάσια τσιμέντου και αλατιού έχουν «αποστραγγίσει σημαντικές ποσότητες των υπόγειων υδάτων που τροφοδοτούν τη λίμνη», είπε ο Τζαμπάρ.

Δεν θα χρειαζόταν τίποτα λιγότερο από ένα θαύμα για να ξαναζωντανέψει η λίμνη Sawa. Μετά από τρία χρόνια ξηρασίας, η περιοχή  χρειάζεται πλέον αρκετές εποχές άφθονων βροχοπτώσεων, σε μια χώρα που πλήττεται από ερημοποίηση και θεωρείται ως μία από τις πέντε πιο ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή.

Στη Sawa, η απότομη πτώση των βροχοπτώσεων στο 30%, σε σχέση με παλαιότερα, έχει μειώσει τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα, ο οποίος παράλληλα αποστραγγίζεται από πηγάδια, δήλωσε ο Αούν Ντιάμπ, ανώτερος σύμβουλος στο υπουργείο υδατικών πόρων του Ιράκ. Οι αυξανόμενες θερμοκρασίες έχουν αυξήσει την εξάτμιση. Ο Ντιάμπ είπε ότι οι αρχές έχουν απαγορεύσει το σκάψιμο νέων πηγαδιών και εργάζονται για να κλείσουν τα παράνομα πηγάδια σε όλη τη χώρα.

Ο Λατίφ Ντεμπές, ο οποίος περνάει τον χρόνο του ανάμεσα στο Ιράκ, όπου έχει μεγαλώσει και τη Σουηδία, όπου ζει τα τελευταία χρόνια,  εργάζεται τα τελευταία χρόνια για να ευαισθητοποιήσει περιβαλλοντικά το κοινό για τα όσα συμβαίνουν στη Sawa.

Ο Ντεμπές, πρώην εκπαιδευτής σχολής οδηγών καθαρίζει τις όχθες του ποταμού Ευφράτη και έχει μετατρέψει τον τεράστιο, καταπράσινο κήπο του σπιτιού του σε δημόσιο πάρκο. Ο άνδρας λέει ότι θυμάται ακόμα τις σχολικές εκδρομές και τις διακοπές των παιδικών του χρόνων, όταν η οικογένεια πήγαινε για μπάνιο στο Sawa.

«Αν οι αρχές είχαν ενδιαφερθεί, η λίμνη δεν θα είχε εξαφανιστεί με αυτόν τον ρυθμό. Είναι απίστευτο», είπε.

«Είμαι 60 χρονών και μεγάλωσα με τη λίμνη. Πίστευα ότι θα εξαφανιστώ πριν από αυτήν, αλλά δυστυχώς, θα πεθάνει πριν από μένα».